सेवक भट्टराई 

अमेरिका विश्व राजनीतिमा एक प्रमुख शक्तिको रुपमा आफुलाइ कायम गराइरहन चाहान्छ । जसको भूमिका आन्तरिक राजनीतिमा मात्र सीमित छैन, उसले विश्वव्यापी आफ्नो प्रभाव विस्तार गर्नमा केन्द्रित छ। चाहे कूटनीतिक होस वा रक्षानीति र आर्थिक सहायता । अमेरिकाले आफ्नो स्वार्थलाई प्राथमिकतामा राख्दै नीतिहरू निर्माण गर्दै आएको छ। हालै सम्पन्न अमेरिकी राष्ट्रपतीय चुनावमा डोनाल्ड ट्रम्पले जित हासिल गरेसँगै अमेरिकाको नीति झनै आक्रामक बनेको देखिन्छ। ट्रम्पको नेतृत्वमा अमेरिका आफ्नो विश्वव्यापी प्रभुत्वलाई थप बलियो बनाउन कडाइका साथ सर्तहरू अघि सारिरहेको छ। उसका सम्पुर्ण सर्तहरू आफ्नो स्वार्थ केन्द्रित रहेकाछ्न ।

कनाडा, ग्रीनल्याण्ड, र पानामा क्यानल: अमेरिकी चासो र रणनीति
ट्रम्प प्रशासनले आफ्ना छिमेकी तथा रणनीतिक स्थानहरूप्रति बढ्दो चासो देखाएको छ। कनाडासँगको व्यापार सम्बन्धमा कडा नीति अपनाउनु, ग्रीनल्याण्ड खरिद गर्नेसम्मको प्रस्ताव राख्नु, र पानामा क्यानलजस्तो महत्त्वपूर्ण जलमार्गप्रति आफ्नो रणनीतिक प्राथमिकता प्रदर्शन गर्नु यसका केही उदाहरण हुन्। यी कदमहरूले अमेरिका आफ्ना आर्थिक र सामरिक हितलाई प्राथमिकतामा राख्दै अघि बढ्न चाहन्छ भन्ने स्पष्ट गर्छ।

अल्पविकसित देशहरूमा सहायता रोक्ने नीति
ट्रम्प प्रशासनले विकासशील तथा अल्पविकसित देशहरूलाई दिइँदै आएको सहायता, विशेषगरी USAID मार्फत प्रदान गरिने सहयोग, कटौती गर्न थालेको छ। आर्थिक तथा मानवीय सहायता उपलब्ध गराउँदा सम्बन्धित देशले अमेरिकाका नीति र सर्तहरू स्वीकार गर्नुपर्ने सर्त राखिएको छ। यी सर्तहरूले ती देशहरूमाथि अमेरिकी प्रभाव र नीति लागू गर्न दबाब सिर्जना गर्ने उद्देश्य राख्छन्। उदाहरणका लागि, अमेरिकी नीतिसँग असहमति राख्ने सरकारहरूलाई सहयोग कटौती गरेर आफ्नो स्वार्थ थोपर्नु अमेरिकी दृष्टिकोण हो।

विदेशी शरणार्थी नीतिमा परिवर्तन
हरेक वर्ष हजारौं मानिस, विशेष गरी गरिबी र रोजगारीको अभावका कारण, राम्रो तलब र गुणस्तरीय जीवनको खोजीमा अवैध तरिकाले अमेरिका पुग्ने प्रयास गर्छन्। तीमध्ये नेपालीको संख्या पनि उल्लेख्य छ। तर ट्रम्प प्रशासनले विदेशी शरणार्थीलाई स्वदेश फर्काउने कडा नीति लागू गरेको छ। यो नीति अमेरिकाको आप्रवासनप्रतिको कडा दृष्टिकोणलाई झल्काउँछ। यसले विशेषगरी ती देशहरूलाई थप आर्थिक र सामाजिक चुनौतीहरूको सामना गर्न बाध्य बनाउँछ, जहाँ आन्तरिक अस्थिरता, गरिबी, र बेरोजगारीको समस्या रहेको छ।

विश्वव्यापी प्रभुत्व कायम राख्ने प्रयास
अमेरिकाले नेपाल, पाकिस्तान, अफगानिस्तानजस्ता विकासशील देशहरूमा सहयोग कटौती गर्दै आफ्नो नीति थोपर्न प्रयास गरेको छ। चाहे व्यापारिक सम्झौताका शर्तहरू हुन् वा सामरिक साझेदारी, अमेरिकाले आफ्ना स्वार्थलाई प्राथमिकतामा राख्दै यी देशहरूमाथि कूटनीतिक दबाब सिर्जना गर्दै आएको छ।
भने डोनाल्ड ट्रम्पको नेतृत्वमा अमेरिकाले आफ्नो कूटनीति र सहायता नीतिमा परिवर्तन गर्दै अल्पविकसित देशहरूलाई कडा सर्तहरू लागू गर्न बाध्य तुल्याएको देखिन्छ। यसले ती देशहरूको आन्तरिक विकासमा चुनौती थप्ने सम्भावना छ भने, अर्कोतर्फ, अमेरिकाको विश्वव्यापी प्रभुत्वलाई निरन्तरता दिन बल पुग्नेछ। तर नेपालजस्ता देशहरूले अमेरिकी दबाबका कारण आफ्नो स्वाधीनता र नीति निर्माण क्षमतामा असर पर्न दिनु उचित हुँदैन। देशको हितलाई केन्द्रमा राख्दै अन्तर्राष्ट्रिय सम्बन्धहरू सन्तुलित बनाउन विशेष ध्यान दिन आवश्यक छ।